મારી નજરે: અર્ધી રાતે આઝાદી....

૧૩મુ પ્રકરણ,'આપણાં લોકો પાગલ બન્યા છે.' વાંચ્યા પછી મગજ બહેર મારી ગયું હતું... શૂન્ય-મન્સક થઇ ગયું હતું. આમ તો ભાગલા વખતની ઘણી વાતો સાંભળી છે અને ફિલ્મોમાં જોયું છે પણ આટલું વિસ્તારથી, સીલસીલાબંધ નહોતું વાંચ્યું. અહી મુંબઈમાં અમારે આ ભાડાનું ઘર છોડવાનું આવ્યું છે તો પણ એટલું બધું દુઃખ થાય છે ને સ્ટેશનની તદ્દન બાજુમાં આટલું સરસ ઘર જતું રહેશે અને ક્યાં પંજાબનો લોકો જેમને આખી જિંદગી જ્યાં વિતાવી હોય તે એક પળમાં બધું મૂકીને આવતા રેહવાનું. અને એ છોડવાનું પણ ક્યાં શાંતિથી હતું, જાન બચાવીને ભાગવાનું હતું. અને યાતનાઓ સહન કરીને આવેલા લોકોમાં શાંતિ લાવવાનું કામ ગાંધીજીએ કર્યું હતું, એ ખરેખર જાદુગર જેવા જ હશે, મનુષ્ય તો આવું કામ કરી જ કેમ શકે!!!! તમને લાગે છે કે જેની પત્ની પર નજર સામે બળાત્કાર થયો હોય અને એના દીકરાના ટુકડા કરી નાખવામાં આવ્યો એવા માણસને તમે શાંતિ રાખવાનું કહો અને એ તમારું માને!!!! અહી તો એક નાની વાતમાં પણ લોકો મારી વાત માનતા નથી ત્યાં... ખરેખર ગાંધીજી સંત જ હતા.... 

અને બીજી એક વાત આ પુસ્તકમાં નવાઈની લાગી કે ભાગલા પછી રજવાડાંઓને ભારત સાથે જોડવાનું કામ માઉન્ટબેટને કર્યું હતું અથવા તેમનો ફાળો વધારે હતો અને સરદારનું તો આખા પુસ્તકમાં ક્યારેક જ નામ આવે છે. અરે દિલ્હીમાં ભાગલાને કારણે કોમી-રમખાણો શાંત કરવામાં સરદારની કોઈ ભૂમિકા નથી લખેલી. જયારે મને તો એમ જ હતું કે આ બંને કાર્યો સરદારે ખુબ સમજદારીથી, કુશળતાથી નિભાવ્યા હતા. હશે, હું બહુ ઈતિહાસનો જાણકાર નથી અને આ પુસ્તક એક ભારતીય દ્વારા નથી લખાયેલું. મેં આગળ જે વાંચ્યું હતું એ પુસ્તક તો સરદારની આત્મકથા હતી...

જે પણ હોય, ખરેખર, આઝાદીને આપણે બહુ મોટી કિંમત ચૂકવી છે, ખરેખર તો પંજાબે અને શીખોએ બહુ મોટી કિંમત ચૂકવી છે.